Świat wydaje się pełen Astragalusa. Najwięcej gatunków rośnie w Azji, bo aż 1500, w Ameryce Północnej jest ich około 500. W Europie znacznie skromniej – „tylko” 130. Jednak, jeśli mówimy o traganku w aspekcie leczniczym, to mamy na myśli przede wszystkim gatunek Astragalus membranaceus, a do pewnego stopnia także Astragalus propinquus lub Astragalus mongolicus. Ten pierwszy rośnie w Azji Środkowej i Wschodniej: Chinach, Korei, Japonii i Mongolii. Właśnie stamtąd go sprowadzamy. Niebagatelne znaczenie mają bowiem warunki w jakich traganek rośnie – wysokogórskie i surowe. Roślina, chroniąc się przed nimi, wytwarza całe bogactwo substancji czynnych, a jest ich łącznie ponad 260. Wprawdzie Astragalus może się także przyjąć w polskich ogrodach, ale wtedy nie otrzymamy tak wartościowego surowca.
Traganek należy do grupy roślin motylkowych, podobnie jak nasza fasolka czy groszek. I podobnie jak one zawiera sporo białka i aminokwasów, dlatego jest także bardzo ceniony ze względów odżywczych. Każda szanująca się chińska pani domu dodaje go do rosołu mocy.
W naturze jest to krzew rosnący na wysokość 40 ‒ 330 cm. Ma charakterystycznie owłosione łodygi i skromne żółte kwiaty. Cennym surowcem leczniczym jest jednak korzeń Astragalusa, mocno rozgałęziony i głęboko umocowany w podłożu. Aby mógł rozwinąć swoją moc, zbierany jest od roślin co najmniej czteroletnich, nie wcześniej.
Chiny są krajem o najdłuższej tradycji stosowania ziół. Za najstarszy podręcznik ziołolecznictwa uznaje się, pochodzące z 2 698 r.p.n.e., dzieło cesarza Shen Nunga zatytułowane Pisma o ziołach. Opisane tam zostały właściwości 365 roślin leczniczych. Gliniane tabliczki datowane na 3 000 r.p.n.e. dostarczyły pierwszych informacji o sprowadzaniu ziół z Chin do Babilonu. Od tamtych właśnie czasów Astragalus jest stosowany w Państwie Środka jako środek wzmacniający (tonizujący) oraz poprawiający odporność. Zgodnie z zasadami tradycyjnej medycyny chińskiej (TCM) traganek zwiększa przepływ życiodajnej energii Qi w meridianach (kanałach energetycznych), równoważąc przy tym energię yin i yang. W Księdze przemian, podstawie kanonicznej taoizmu i konfucjanizmu, yin i yang zostały opisane jako dwie przeciwstawne, ale przechodzące w siebie i równoważące się siły, takie jak noc i dzień, zima i lato, pierwiastek męski i żeński. Podstawy filozofii TCM zostały zawarte w traktacie Huangdi Neijing, czyli Kanonie Medycyny Żółtego Cesarza. Dzieło to, napisane 200-300 lat p.n.e. w czasach dynastii Han, klasyfikuje surowce roślinne jako słabo, umiarkowanie i silnie działające. Astragalus już wtedy został zaliczony do ścisłej czołówki substancji leczniczych. Stąd jego nazwa Huang qi, czyli żółty przywódca wszystkich innych ziół. Współcześnie traganek uważa się za jedną z pięćdziesięciu najsilniejszych roślin leczniczych w TCM, równoważną lekom w medycynie zachodniej.
Co ciekawe Astragalus jest także popularny w Ameryce Północnej. Zawitał tam w 1925 r., a od 1960 r. zaczął być stosowany jako podstawowy środek wzmacniający. Do Europy i Polski traganek dotarł w średniowieczu, ale później ślad po nim zaginął, nie licząc nikłej wzmianki w renesansowym dziele Marcina Siennika zatytułowanym „Herbarz, to jest ziół tutecznych, postronnych i zamorskich opisanie”.
Astragalus wywiera wiele pozytywnych działań na organizm ludzki, między innymi:
– pobudza metabolizm, zwalcza zmęczenie, zwiększa produkcję białka,
– regeneruje tkanki i wydłuża życie komórek,
– ma działanie antyoksydacyjne i przeciwstarzeniowe,
– poprawia kondycję układu odpornościowego i zmniejsza podatność na choroby wirusowe i bakteryjne,
– reguluje poziom glukozy, obniża poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów,
– ułatwia oddychanie,
– zwiększa kurczliwość mięśnia sercowego, działa antyarytmicznie, rozszerza naczynia wieńcowe i obwodowe, obniża ciśnienie tętnicze, działa przeciwpłytkowo (jak aspiryna),
– działa ochronnie na mózg, wątrobę i nerki.
Szczegółowy opis działania Astragalusa znajdziecie w kolejnych wpisach. Zapraszam do lektury!